Co mi wolno w internecie, czyli kilka słów o prawie autorskim

To, że jakiś materiał - zdjęcie, film, muzyka, grafika - jest dostępna w internecie, nie oznacza, że możesz go dowolnie i zgodnie z prawem użyć do swoich projektów. Możesz za to swobodnie korzystać z domeny publicznej i twórczości na wolnych licencjach - wyjaśnimy pokrótce, czym one są.

Każdy materiał z sieci (i nie tylko), jeśli nie został oznaczony zgodą lub licencją należy traktować jako w pełni chroniony prawem autorskim. Aby rozpowszechniać takie utwory, musimy uzyskać zgodę posiadaczy praw do utworów, inaczej naruszymy ich prawa. Brak informacji o autorach lub brak możliwości kontaktu z nimi nie oznacza, że materiałów tych można użyć.

Swobodnie możemy korzystać z materiałów, do których uzyskaliśmy zgodę, z materiałów w domenie publicznej (do których wygasły prawa majątkowe) i z materiałów na wolnych licencjach (na warunkach tych licencji).

Czym jest domena publiczna?
Domena publiczna (ang. public domain) – w najwęższym znaczeniu jest to twórczość, z której można korzystać bez ograniczeń, gdyż prawa autorskie do tych utworów wygasły lub twórczość ta nigdy nie była przedmiotem prawa autorskiego. Do domeny publicznej przechodzą utwory 70 lat po śmierci ich autora. Dlatego na przykład muzyka Bacha jest już dostępna w domenie publicznej, ale poezja Czesława Miłosza jeszcze nie.

Symbol domeny publicznej. Oznacza się ją także symbolem CC0

Czym są wolne licencje?
Udostępnienie twórczości na wolnych licencjach oznacza, że każdy ma prawo ją wykorzystywać, poprawiać, dostosowywać,powielać, rozprowadzać za darmo lub za opłatą, oraz upowszechniać swoje udoskonalenia, aby mogła z nich korzystać cała społeczność. Wolna licencja to rodzaj umowy, którą autor utworu, właściciel praw autorskich, zawiera z całą resztą ludzkości. TU możecie obejrzeć krótki film, który wprowadza w tematykę licencji Creative Commons (CC).

Najbardziej otwartą licencją jest ta oznaczona symbolem CC-BY lub CC-BY-SA.
Utwory oznaczone licencją CC-BY (Uznanie autorstwa) można dowolnie kopiować, remiksować, używać pod warunkiem, że zamieści się informacje o tytule, autorstwie, źródle oraz o samej licencji.
CC-BY-SA (Na tych samych warunkach) oznacza, utwory opatrzone tą licencją mogą być rozpowszechniane, ale tylko na tej samej licencji, więc możecie wykorzystać je w filmie, gdyż będzie on także udostępniony na wolnej licencji. Jest to licencja używana przez Wikipedię i jej siostrzane projekty.
Możecie także korzystać z materiałów oznaczonych CC-BY-NC (Użycie niekomercyjne), gdyż ta licencja zawęża uprawnienia do korzystania z utworu i opracowań wyłącznie w celu niekomercyjnym (a waszych filmów nie będziecie sprzedawać). Natomiast, gdy spotkacie się z utworem opatrzonym licencją CC-BY-ND (Bez utworów zależnych), nie możecie ich wykorzystać w waszym filmie, gdyż zakazuje on tworzenia utworów zależnych.

fragment prezentacji Kamila Śliwowskiego, CC-BY

Jeśli chcecie w waszym filmie zamieścić np. zdjęcia Warszawy lub jakąś piosenkę, musicie szukać tych oznaczonych powyższymi licencjami lub oznaczonych, że są w domenie publicznej. Możecie użyć wyszukiwarki CC Search, która jest usługą oferującą dogodny dostęp do innych portali, np. Flickr - zdjęcia czy SoundCloud- muzyka.

Wasze filmy także mają być oznaczone licencją Creative Commons Uznanie Autorstwa - CC-BY. Informacja o tym musi być dodana na planszy końcowej filmu o treści: Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Opracowane na podstawie: Kamil Śliwowski, Prawo autorskie i licencje Creative Commons w fotografii, CC-BY.